Ilonka (54) uit Apeldoorn strijdt tegen taboe: ‘Stop abortus niet weg, praat erover!’

Moeite met het verwerken van een abortus? Hoezo, dat was toch je eigen keuze? Bovendien, had je maar niet zo dom moeten zijn om zwanger te worden. ‘Voorspelbare’ reacties, weten vrouwen die worstelen met het verwerken van een abortus. De Apeldoornse Ilonka Modderkolk (54) hield zelf ook het luikje van haar abortus jarenlang gesloten. Dat taboe moet eraf, betoogt ze. ,,Abortus achtervolgt je je leven lang.’’

‘Het moeilijkste vond ik nog om het mijn zoon te vertellen. Hem te moeten zeggen dat ik hem een oudere broer of zus heb ontnomen. Want zo voelt het. Ik geloof dat hij achttien was, zo’n acht jaar geleden, toen kwam het hoge woord eruit. Er was een programma op televisie waarin de moeder in bijzijn van haar kinderen opbiechtte dat ze ooit een abortus had ondergaan. De kinderen wisten niet wat ze hoorden. Die verbouwereerde reacties, die kwamen binnen. Dat raakte me.

Bij mannen zie je toch vaak dat ze er moeite mee hebben dat de familienaam door de abortus niet wordt doorgegeven.

Ilonka Modderkolk

Ik wist: nu kan ik er niet meer omheen. Nu móet ik het mijn zoon vertellen. Hij nam het me niet kwalijk. Steunde me zelfs. Hij is een sociale jongen. Hij zei dat hij heel tevreden is met zijn leven en een broer of zus nooit heeft gemist. Er viel een last van me af. Het was het laatste stukje in mijn verwerking.”

Creatieve therapie

Ilonka Modderkolk laat na een hartelijke begroeting eerst haar bijzondere woning annex atelier zien. Op een bedrijventerreintje in Apeldoorn. Je denkt dat je voor een bedrijfspand staat, maar komt binnen in een sfeervol modern ingerichte woning. ,,De bestemming is wonen’’, neemt ze eventuele argwaan meteen weg. Aan de achterkant een grote binnenplaats, die als tuin dient. Daaraan grenzend een groot atelier.

Daar, in die ruimte, krijgt ze haar cliënten uit het hele land op bezoek. Met name vrouwen, maar ook mannen die worstelen met de verwerking van een abortus. Met creatieve therapie helpt ze haar cliënt met de verwerking van een abortus. ,,Bijzonder’’, zegt Ilonka, ,,bij mannen zie je toch vaak dat ze er moeite mee hebben dat de familienaam door de abortus niet wordt doorgegeven.’’

Het moeilijkste vond ik nog om het mijn zoon te vertellen. Hem te moeten zeggen dat ik hem een oudere broer of zus heb ontnomen.

Ilonka Modderkolk

Zijn het spijtoptanten? ,,Nee, dat wil ik zo niet zeggen. Ze hebben allen om voor hen moverende redenen besloten de zwangerschap ten einde te brengen. Dat geldt ook voor mij. Al moet ik wel zeggen dat ik toen mede door mijn leeftijd anders in het leven stond. Nu zou ik een andere beslissing hebben genomen.”

Schaamte

Eindelijk, na al die jaren van vooral schaamte, durft ze nu publiekelijk haar verhaal te doen, met de billen bloot te gaan. Dat is volgens haar nodig. Want over veel zaken wordt volgens Ilonka niet meer zo ingewikkeld gedaan, zoals een homohuwelijk, transgenders en euthanasie. Maar op abortus rust volgens Ilonka nog altijd een groot taboe. ,,Vrouwen voelen grote schaamte en stoppen alles weg, zodat de omgeving er zo min mogelijk van merkt. Vaak komt jaren later het verdriet tevoorschijn tijdens een burn-out, lichamelijke klachten of bij een nieuwe zwangerschap’’, zegt ze.

Ga voor jezelf na of je in staat bent voor een kindje te zorgen, zei mijn moeder.

Ilonka Modderkolk

Ze gaat er eens goed voor zitten en vertelt haar verhaal. ,,Ik was zeventien. Mijn verkering met mijn vriendje die een paar jaar ouder was, was net twee weken uit. Ik was boos en verdrietig. Hij had het uitgemaakt. Hij verhuisde ook meteen naar een ander deel van het land. Toen werd ik niet ongesteld. Ik merkte aan mijn lijf dat het anders voelde. O jee, dacht ik. Het zal toch niet? Toch maar een test bij de winkel gekocht. Toen mijn ouders en mijn broer niet thuis waren, deed ik de test, volop in de zenuwen. De test wees uit waar ik bang voor was: zwanger. Dikke paniek. Wat nu?”

,,Ik was nog een tiener, een meisje, een kind. Ik nam mijn moeder in vertrouwen. Gelukkig kom ik uit een gezin waarin me al vroeg werd verteld waar kindjes vandaan komen. In tranen was ik, toen ik het haar vertelde. Tot mijn opluchting reageerde ze rustig. Ga voor jezelf na of je in staat bent voor een kindje te zorgen, zei mijn moeder. Kun je het je voorstellen, een vraag aan een 17-jarige? Ik heb geen woning, geen geld en het kindje groeit niet op met de vader. Bij de huisarts ging het ook al snel over een abortus. Ik stond er helemaal achter. Hoe moet ik een baby grootbrengen?”

Griep

,,De abortus werd snel gepland, je heb ook niet veel tijd om erover na te denken. Nee, ik heb dit mijn ex niet verteld. Best gek, want hij is de vader. Ik was boos op mijn ex-vriendje, ik dacht: ik neem deze beslissing zélf. De twee weken na de abortus heb ik me ziek gemeld. Zei tegen de buitenwereld dat ik griep had. Fysiek ging het wel, maar geestelijk was het zwaar. Na twee maanden dacht ik: punt erachter, niet meer over nadenken. Dit is wat het is. Ik heb het mijn ex-vriend daarna nog wel verteld. Hoe hij reageerde? ‘Had het maar gezegd’ zei hij, ‘dan had ik de abortus wel betaald...’”

Had het maar gezegd’ zei hij, ‘dan had ik de abortus wel betaald...’”

Ilonka Modderkolk

,,Mijn schaamte was zo groot dat ik het zelfs mijn hartsvriendin niet heb verteld. Tijdens de twee weken ‘griep’ hield ik haar buiten de deur. Kom maar niet, zei ik. Dan steek ik je nog aan. Later heb ik het haar verteld. Ze nam me kwalijk dat ik het voor me had gehouden. Maar je voelt je zó dom dat je dit is overkomen. Ik weet zelf nóg niet hoe, waarschijnlijk ben ik een keer vergeten de pil te slikken. Ik werd die eerste twee maanden helemaal gek in mijn hoofd. Over hoe me dit kon overkomen. De jaren daarna had ik moeite bij het zien van baby’s. Gelukkig had ik in mijn omgeving geen vrienden die een kindje kregen. Pas toen ik 25 jaar was, was er een eerste kraamvisite. Dat kon ik toen handelen.’’

Dubbel

,,En toen werd ik zelf weer zwanger. De zwangerschap van mijn zoon, dat was emotioneel zwaar. Hij had een broer of zus kunnen hebben. Ik was 27 jaar toen hij werd geboren. Hij is nu 26 jaar. Natuurlijk was ik blij met mijn zwangerschap, maar het voelde dubbel. Snap je?”

,,Toen ik tegen de veertig jaar liep, kreeg ik een burn-out. Ik werkte bij de afdeling personeelszaken bij een onderwijsinstelling. Altijd druk, mooi werk. Maar de abortus sluimerde. Al besefte ik dat niet zo. Door de burn-out ging ik naar een haptonoom. De eerste keer zag ik een schilderij met daarop drie kelken. In de eerste kelk een zaadje. Uit de tweede stak een blaadje en de derde stond helemaal in bloei. Voor de behandeling legde de haptonoom zijn hand op mijn buik. Ik sprong van de behandeltafel af en schreeuwde het uit: NIET DOEN! De combinatie van zijn hand op mijn buik en de blik op het schilderij was voor mij té confronterend. Het luikje van de niet-verwerkte abortus opende zich.’’

Ilonka Modderkolk. ze begeleidt vrouwen die moeite hebben met het verwerken van een abortus, zelf heeft ze op 17-jarige leeftijd ook een abortus ondergaan. © Rob Voss

,,Tijdens de periode van mijn burn-out deed ik veel met kunst. Dat deed ik altijd al - ik ben ook kunstenares - maar in die periode werd dat nóg belangrijker voor me. Kunst werkt helend. Ik merk dat nu ook bij de mensen die ik begeleid. Ik combineer mijn werk als coach en kunstenaar. Vrouwen en mannen voelen zich op hun gemak bij mij, omdat ik dezelfde weg heb bewandeld. Ze voelen geen schaamte en hoeven niet alles tot in detail uit te leggen. Ik ben met die begeleiding begonnen omdat ik weet: hoe je sneller met de verwerking aan de slag gaat, hoe meer je lichamelijk en geestelijk leed kunt voorkomen.’’

,,Zelf vind ik veel steun in een houten kistje dat ik heb gemaakt. Die heb ik gevuld met een paar verhaaltjes en gedichtjes, veren en een amuletje van de oermoeder. Ik heb het kistje begraven bij een mooie boom in het bos waar ik vaak kom, hier vlakbij. Ik vond het toepasselijk om het kistje daar te begraven. Zo blijft het op een of andere manier bij me. Wat ik wil uitdragen is dat ik het taboe op abortus wil wegnemen. Stop het niet weg, praat erover!’’

‘Kans op taboe abortus neemt toe door demonstraties bij klinieken‘

De kans dat het taboe op abortus toeneemt is reëel. De anti-abortusdemonstraties bij de klinieken dragen er namelijk toe bij dat het thema minder makkelijk bespreekbaar is.

Dit stelt Ineke van de Vlugt, programmamanager anticonceptie en abortus van Rutgers, kenniscentrum seksualiteit. ,,Als er bij een kliniek wordt gedemonstreerd tegen abortus of demonstranten een vrouw van abortus willen weerhouden, dan is dat kwetsend voor de vrouw. Een besluit tot afbreking van een zwangerschap neem je niet lichtzinnig en moet in vrijheid en onafhankelijk genomen worden. Het is dan heel naar als er wordt ingespeeld op een schuldgevoel of een gevoel van schaamte”, zegt Van de Vlugt.

Docenten vinden het lastig deze onderwerpen te bespreken omdat jongeren verschillende normen hebben en soms hard oordelen naar elkaar.

Ineke van de Vlugt

Schaamte

Rutgers en Soa Aids Nederland voerden in 2017 een groot representatief onderzoek uit ‘Seks onder je 25e’. Daarbij gaven 150 jonge vrouwen en meisjes aan ervaring te hebben met abortus. 59 procent van hen vond het moeilijk erover te praten en bijna de helft schaamde zich ervoor. ,,Een taboe kan ertoe leiden dat vrouwen erover zwijgen, niet makkelijk hulp zoeken bij het keuzeproces als ze onbedoeld zwanger raken en problemen ervaren bij de verwerking na afbreking van een zwangerschap. Bovendien blijkt uit het onderzoek dat een sociale norm kan ontstaan waarin abortus minder geaccepteerd wordt.”

Lastig onderwerp

Dat is volgens Van de Vlugt ook mede een reden dat abortus op scholen nauwelijks een onderwerp van gesprek is. ,,Docenten vinden het lastig deze onderwerpen te bespreken omdat jongeren verschillende normen hebben en soms hard oordelen naar elkaar.” Om het probleem aan te pakken investeert staatssecretaris Paul Blokhuis fors in een nieuwe aanpak bij het voorkomen van en begeleiding bij onbedoelde (tiener)zwangerschappen.

Stimezo-directeur Margreet Jansen van de abortuskliniek in Zwolle probeert via goede begeleiding het taboe op abortus te tackelen. ,,Wij begeleiden vrouwen zeer zorgvuldig. Zo proberen we te voorkomen dat vrouwen spijt of psychische problemen krijgen.”